Urodzenie dziecka w 2023 r.

 

JEDNORAZOWA ZAPOMOGA Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA

Świadczenie to przyznaje się z tytułu urodzenia się żywego dziecka. Becikowe wypłacane jest jednorazowo w wysokości 1000 zł na dziecko. Mogą się o nie ubiegać: matka lub ojciec dziecka, opiekun prawny albo opiekun faktyczny dziecka, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1922 zł. Kolejnym warunkiem określonym w ustawie o  świadczeniach rodzinnych jest pozostawanie przez kobietę pod opieką medyczną pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Wniosek można złożyć do momentu ukończenia przez dziecko 1 roku życia. 

Ustawa określa też kilka przypadków, gdy jednorazowa zapomoga nie przysługuje.
Ma to miejsce w sytuacji, gdy

1) członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy  
o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

2) osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz danego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

  • rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
  • ojciec dziecka jest nieznany,
  • powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
  • sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,
  • dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

ŚWIADCZENIE RODZICIELSKIE

Z myślą o osobach bezrobotnych, studentach czy rolnikach powstało świadczenie rodzicielskie, potocznie nazywane „kosiniakowym”. Mogą z niego korzystać w szczególności osoby które nie pobierają zasiłku macierzyńskiego. W przeciwieństwie do „becikowego” „kosiniakowe”
nie jest świadczeniem jednorazowym. Przysługuje ono przez okres:

  • 52 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
  • 65 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
  • 67 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
  • 69 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
  • 71 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje matce dziecka, a w określonych przypadkach – ojcu. Ustawa o świadczeniach rodzinnych określa wiek dziecka, który uprawnia do otrzymania świadczenia przez opiekuna faktycznego, rodzinę zastępczą lub osobę, która przysposobiła dziecko.

Świadczenie przyznaje się w wysokości 1000 zł miesięcznie.

 

ZASIŁEK RODZINNY Z DODATKAMI  

Jednym ze świadczeń rodzinnych jest zasiłek rodzinny oraz dodatki do tego zasiłku.
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.

Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:

  • rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
  • opiekunowi faktycznemu dziecka;
  • osobie uczącej się.

Warunkiem uzyskania zasiłku rodzinnego jest kryterium dochodowe. Co do zasady dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć 674 zł, a gdy członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko – 764 zł. Stosuje się tu jednak zasadę „złotówka za złotówkę”.

Na dziecko w wieku do 5. roku życia zasiłek rodzinny wynosi 95 zł miesięcznie.

Warto pamiętać, iż do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki, takie jak m.in. dodatek z tytułu urodzenia dziecka, z tytułu samotnego wychowywania dziecka czy z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej.

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje jednorazowo w wysokości 1000 zł. Warunkiem jest przedłożenie zaświadczenia od lekarza lub położnej o pozostawaniu matki dziecka pod opieką medyczną nie później niż od 10-tego tygodnia ciąży do dnia porodu.

 

Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka to kwota 193 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci. W przypadku dzieci niepełnosprawnych kwota dodatku zostaje zwiększona o 80 zł, nie więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci. Przez osobę samotnie wychowująca rozumie się pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą
w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzice. Pamiętać jednak należy, iż zasiłek rodzinny nie przysługuje osobie samotnie wychowującej dziecko jeśli nie zostało  ustalone, na rzecz dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

a) rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,

b) ojciec dziecka jest nieznany,

c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

d) sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,

e) dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach

Należy pamiętać, że dodatki do zasiłku rodzinnego przysługują wyłącznie w przypadku uzyskania uprawnień do zasiłku rodzinnego. Nie ma możliwości przyznania samoistnego dodatków.

 

Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej wynosi 95 zł miesięcznie
i przysługuje na trzecie i kolejne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.

 

Urodzenie dziecka w 2023 r. a 500 plus

Aktualnie świadczenie wychowawcze przyznawane jest bez względu na dochód i wynosi 500 zł miesięcznie na dziecko.

Prawo do świadczenia wychowawczego co do zasady ustalane jest na okres od dnia 1 czerwca do dnia 31 maja roku następnego.

Jeżeli rodzic złoży wniosek o świadczenie w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka, to prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca urodzenia się dziecka.

Obecnie wniosek o tzw. 500 plus można złożyć tylko drogą elektroniczną przez:

  • Platformę PUE ZUS (również przez aplikację mZUS);
  • portal informacyjno-usługowy Emp@tia
  • bankowość elektroniczną.

Obsługą świadczeń zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

 

Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) otrzymasz na dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca. Świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i wyniesie w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.

 

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje Ci na drugie i kolejne dziecko w rodzinie, jeśli:

·         jesteś matką dziecka,

·         jesteś ojcem dziecka,

·         przyjąłeś dziecko na wychowanie i wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,

i dziecko wspólnie z Tobą mieszka oraz utrzymujesz je.

Jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu sprawujesz opiekę naprzemienną z drugim rodzicem, świadczenie możesz otrzymać Ty i drugi rodzic w wysokości połowy przysługującej kwoty (patrz śródtytuł: Jaka jest wysokość świadczenia?).

Rodzinny kapitał opiekuńczy otrzymasz na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie dlatego we wniosku musisz wskazać pierwsze dziecko w rodzinie. Pierwszym dzieckiem w rodzinie jest najstarsze dziecko w rodzinie. Nie ma znaczenia jego wiek.

Jeśli dzieci urodziły się tego samego dnia, miesiąca i roku (np. bliźniaki), najstarszym dzieckiem w rodzinie jest dziecko, które wskażesz we wniosku.

Pierwszym dzieckiem w rodzinie, jest:

· dziecko własne,

· dziecko małżonka,

· dziecko drugiego rodzica, z którym rodzic wychowuje wspólne dziecko,

· dziecko, przyjęte na wychowanie, jeśli wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Rodzina to:

· małżonkowie,

· rodzice dzieci wychowujący wspólne dziecko,

· osoba samotnie wychowująca dziecko: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona,

· osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,

· dzieci osób wymienionych wyżej.

Do członków rodziny nie zalicza się dziecka:

· pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,

· umieszczonego w pieczy zastępczej,

· które było umieszczone w pieczy zastępczej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności,

· do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał jest pozbawiona władzy rodzicielskiej,

· do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał była pozbawiona władzy rodzicielskiej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności.

Takich dzieci nie możesz wskazać we wniosku jako pierwsze (najstarsze) dziecko w rodzinie.

Rodzinny kapitał opiekuńczy możesz otrzymać od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 12. miesiąc do ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 35. miesiąc.

Jeśli przyjąłeś dziecko na wychowanie i wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia otrzymasz rodzinny kapitał opiekuńczy od pierwszego dnia 12. miesiąca liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu z wnioskiem do końca 35. miesiąca, ale maksymalnie do:

· do miesiąca, w którym dziecko ukończy 7 lat,

· do miesiąca, w którym dziecko ukończy 10 lat – jeśli dziecko ma decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.

Kiedy świadczenie nie przysługuje?

Nie otrzymasz rodzinnego kapitału opiekuńczego, jeśli:

· dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej,

· zostałeś pozbawiony władzy rodzicielskiej,

· Tobie lub członkowi Twojej rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do kapitału (nie dotyczy to świadczeń z państw członkowski UE/EFTA lub z Wielkiej Brytanii).

Jaka jest wysokość świadczenia?

Rodzinny kapitał opiekuńczy nie zależy od dochodu Twojej rodziny i wyniesie w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.

Jako rodzic dziecka możesz zdecydować czy chcesz otrzymywać świadczenie w wysokości 500 zł przez 24 miesiące, czy w wysokości 1 000 zł przez 12 miesięcy. W okresie wypłaty świadczenia możesz raz zmienić swoją decyzję w sprawie wysokości miesięcznej kwoty świadczenia.

Łączna wysokość rodzinnego kapitału opiekuńczego (do 12 000 zł na dziecko) będzie obniżona o 500 zł za każdy miesiąc, gdy złożysz wniosek o kapitał:

· po upływie ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 13. miesiąc,

· po upływie ostatniego dnia 13. miesiąca liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.

Jeśli Twoje dziecko ukończyło 12. miesiąc ale nie ukończyło 35. miesiąca przed 1 stycznia 2022 r., rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje Ci w wysokości 12 000 zł pomniejszonej o kwotę 500 zł za każdy miesiąc przed 1 stycznia 2022 r. począwszy od tego, w którym dziecko ukończyło 12 miesiąc. Zasada ta dotyczy także Ciebie jeśli przed 1 stycznia 2022 r. przyjąłeś dziecko na wychowanie i wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu sprawujesz opiekę naprzemienną z drugim rodzicem (z którym rozwiodłeś się, żyjesz w separacji lub rozłączeniu) w porównywalnych i powtarzających się okresach, to każdemu z Was przysługuje rodzinny kapitał opiekuńczy w wysokości połowy kwoty za dany miesiąc (250 zł albo 500 zł).

Kapitał otrzymasz w formie bezgotówkowej co miesiąc:

· na wskazany przez Ciebie we wniosku numer rachunku płatniczego w Polsce,

· na rachunek bankowy w państwie członkowskim UE/EFTA, jeśli tam mieszkasz.

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy możesz złożyć najwcześniej 1 stycznia 2022 r.

Jako matka albo ojciec dziecka możesz złożyć wniosek:

· od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 9. miesiąc,

· do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13. miesiąc.

Jeśli złożysz wniosek w tym okresie będzie Ci przysługiwał kapitał od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc do:

· ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 23. miesiąc – jeśli we wniosku wskazałeś, że chcesz otrzymywać kapitał po 1000 zł miesięcznie,

· ostatniego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończy 35. miesiąc -jeśli we wniosku wskazałeś, że chcesz otrzymywać kapitał po 500 zł miesięcznie.

Jeśli złożysz wniosek po miesiącu, w którym dziecko ukończy 13. miesiąc , otrzymasz pomniejszony kapitał (o 500 zł za każdy miniony miesiąc od ukończenia przez dziecko 12. miesiąc) - patrz śródtytuł: Jaka jest wysokość świadczenia?

Jeśli przyjąłeś dziecko na wychowanie możesz złożyć wniosek:

· od pierwszego dnia 9. miesiąca liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,

· do ostatniego dnia 13. miesiąca liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Jeśli złożysz wniosek w tym okresie, otrzymasz kapitał:

· od pierwszego dnia 12. miesiąca liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,

· do ostatniego dnia 23. miesiąca (przy miesięcznej kwocie 1 000 zł) albo 35. miesiąca (przy miesięcznej kwocie 500 zł) liczonego od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu, nie dłużej jednak niż:

o    do miesiąca, w którym dziecko ukończy 7. rok,

o    do miesiąca, w którym dziecko ukończy 10. rok – jeśli ma decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.

Jeśli złożysz wniosek po wymienionych terminach, to otrzymasz kapitał od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyłeś wniosek.

Możesz złożyć wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy w styczniu 2022 r. także:

· jeśli jesteś rodzicem dziecka, które ukończyło 12. miesiąc przed 2022 r.,

· jeśli przyjąłeś dziecko na wychowanie i 12. miesiąc liczony od dnia, w którym wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia upłynął przed 2022 r.

Jeśli złożysz wniosek po 31 stycznia 2022 r. otrzymasz kapitał od miesiąca złożenia wniosku.

Gdzie i jak złożyć wniosek?

Aby uzyskać rodzinny kapitał opiekuńczego musisz złożyć do ZUS wniosek:

· RKO-R – jeśli jesteś rodzicem dziecka,

· RKO-O – jeśli wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.

Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy i załączniki do niego możesz złożyć tylko elektronicznie.

Wniosek RKO-R i RKO-O możesz złożyć przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Jeśli jesteś matką albo ojcem dziecka i masz numer PESEL, możesz także złożyć wiosek RKO-R, przez:

Alior Bank S.A, Bank PKO BP, Bank Pocztowy S.A, BNP Paribas S.A, BPS S.A, Credit Agricole Bank Polska S.A., Getin Noble Bank S.A., ING Bank Śląski S.A, mBank S.A., Millennium S.A, Nest Bank S.A, PEKAO S.A., Santander, SGB-Bank S.A., SKOK Centrum, SKOK Chmielewskiego, SKOK Energia, Krakowska SKOK, SKOK Kwiatkowskiego, SKOK im. Powstańców Śląskich, SKOK Progres, Regionalna SKOK im. Św. Brata Alberta, SKOK Stefczyka, SKOK Szopienice, SKOK Unii Lubelskiej, SKOK Wisła, SKOK Ziemi Rybnickiej, SKOK Śląsk, SKOK Świdnik.

Jeżeli złożysz wniosek przez bank albo portal Emp@tia, a nie masz profilu na PUE ZUS, Zakład Ubezpieczeń Społecznych założy Ci taki profil na podstawie danych z wniosku o rodzinny kapitał opiekuńczy.